Sáng ngày 19/5/2024, First Steps Kindergarten đã phối hợp cùng “Sách ơi! Mở ra” tổ chức hội thảo “Cùng con thành công vào tiểu học” tại Hội trường thư viện trường liên cấp Everest.
Việc xây dựng tư duy và thành thạo trong ngôn ngữ đối với trẻ từ sớm là rất quan trọng, điều này giúp mở ra cách suy nghĩ, xây dựng những ý tưởng bằng ngôn ngữ và mở ra nhiều khả năng sáng tạo đặc biệt ở con trẻ. Trong đó, một trong những cách để giúp tiếp cận với kho tàng ngôn ngữ khổng lồ, đồng thời dẫn lối cho trẻ học một cách đúng đắn, chuẩn mực, nhanh chóng có kết quả là sách và những phương pháp, hoạt động học tập xung quanh sản phẩm tri thức có khả năng vô hạn này.
Workshop “Cùng con thành công vào tiểu học” là hoạt động thảo luận, giao tiếp của TS. Nguyễn Thị Ngọc Minh (Giảng viên trường Đại học Sư phạm Hà Nội, người sáng lập Dự án phát triển văn hóa đọc Sách ơi mở ra) về tư duy ngôn ngữ tiền tiểu học cùng các bậc phụ huynh có trẻ trong độ tuổi Mầm non (2019 – 2020). Buổi workshop là nơi chia sẻ dưới góc nhìn của một chuyên gia giáo dục giàu kinh nghiệm – yêu trẻ – yêu tiếng Việt để các bậc phụ huynh cùng thấy giỏi tiếng Việt không khó, ai cũng có thể đồng hành cùng con, đồng thời giải quyết những khó khăn, khúc mắc khi giao tiếp cùng con cái về những vấn đề trong quá trình học tập, phát triển cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
Hiểu những vấn đề xoay quanh ngôn ngữ của trẻ
Chậm nói, nói bị ngọng, sử dụng từ ngữ ngô nghê, thái độ của con bị thiếu tự tin khi ở trong những môi trường mới,… là những thắc mắc của nhiều các phụ huynh có mặt tại buổi thảo luận.
Giải thích cho vấn đề kể trên, TS. Nguyễn Thị Ngọc Minh có cách giải thích khoa học khi đưa tới sự khác nhau giữa giai đoạn Mầm non và Tiểu học cũng như khả năng tiếp thu ngôn ngữ phù hợp đối với từng độ tuổi của trẻ em.
Một số yếu tố lý giải bao gồm việc tiết học của Tiểu học dài hơn Mầm non có thể sẽ khiến trẻ mất kiên nhẫn, từ đó thiếu sự lắng nghe và hạn chế nắm bắt thông tin trong bài học.
Bên cạnh đó, TS. Ngọc Minh đưa tới một thực tế đáng quan ngại: Khả năng tập trung của trẻ em đang có xu hướng bị ngắn lại (do môi trường giải trí và công nghệ), cụ thể là bởi sự xuất hiện và tiếp xúc với các thiết bị điện tử từ sớm.
Chuyên gia nêu một ví dụ về hoạt hình cách đây nhiều năm thường được sản xuất với thời lượng dài từ một cho tới vài tiếng, tuy nhiên chỉ 2, 3 năm trở lại đây, các đoạn hoạt hình, thước phim ngắn đặc biệt tới từ Tik Tok với những âm thanh, hiệu ứng không phù hợp đang gây ảnh hưởng xấu tới nhận thức của trẻ. Chính vì sự giảm tập trung tới từ nguyên nhân được nêu ra, tư duy của trẻ sẽ không sâu và có sự đa chiều.
Để hiểu biết về các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ, buổi workshop nhấn mạnh các yếu tố:
- Tiền ngôn ngữ (dưới 1 tuổi): Đây là giai đoạn giúp trẻ tích lũy, làm quen với cơ cấu phát âm của tiếng mẹ đẻ, dần hiểu nghĩa của 1 số từ. Đặc biệt chú ý tới khoảng 8 – 9 tháng tuổi là giai đoạn im lặng và nhận biết âm thanh của trẻ dù chưa thể nói được.
- Học hỏi từ vựng (sau 1 tuổi): Đây là giai đoạn ba mẹ học hỏi cùng trẻ, giao tiếp như trẻ, nói từng từ một, chậm, rõ, lặp đi lặp lại, sử dụng hình ảnh trực quan, có thể cầm nắm để kết nối với sự vật, hiện tượng, hoạt động, khái niệm. Ví dụ: Cầm một quả cao và nói “Đây là quả cam” một cách chậm rãi để dạy con.
- Tạo lập câu (3 – 4 tuổi): Đây là giai đoạn các phụ huynh được gợi ý phương pháp kết hợp với việc khơi gợi động lực, nhu cầu của trẻ để nâng cao giao tiếp, hỏi đáp,… Từ đó dần dần mở rộng và mở rộng câu, lời của trẻ. Trong đó, thơ là một công cụ hỗ trợ rất tốt cho trẻ, từ đa dạng cho tới có vần, tạo ra cảm hứng, dễ học dễ thuộc (Ví dụ như tập thơ “Ra vườn nhặt nắng”,…).
- Giao tiếp thuần thục (sau 3 – 4 tuổi): Đây là thời điểm hoàn hảo nhất để dạy cho trẻ về các câu chuyện, kể chuyện để thúc đẩy khả năng nói, tương tác, lắng nghe.
Cuối cùng, chuyên gia nhấn mạnh hai vấn đề: khả năng ghi nhớ có mối quan hệ mật thiết với sự tập trung của trẻ và khả năng sáng tạo của trẻ luôn phải được ba mẹ khuyến khích, đáp ứng đối với thách thức hiện nay khi trẻ phải phát triển trong môi trường trí tuệ nhân tạo ngày càng phức tạp. Cũng bởi vậy, lớp 1 là thời điểm vàng trong việc xác định con trẻ có tính sáng tạo, linh hoạt nào, dễ dàng thích nghi, phù hợp với môi trường học tập nào để lựa chọn kỹ lưỡng.
Sách và những phương pháp chiến lược tạo ra cảm hứng cho con
Nhằm mục đích đi trước cũng như kịp thời có chiến lược can thiệp trong quá trình phát triển ngôn ngữ tiền Tiểu học của trẻ em, các bậc phụ huynh, cha mẹ cần phải hiểu được tầm quan trọng trong phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đây là cơ hội giúp trẻ học tập thành công, việc học (gồm cả tiếng Anh và tiếng Việt) sẽ diễn ra nhẹ nhàng hơn. Nếu nhìn nhận và thực hành dưới góc độ khoa học, những phương pháp dạy học chắc chắn mang tính chất chuyên nghiệp và cả sự tận tâm, giúp phụ huynh cùng đồng hành với con trên hành trình tới trường.
Sách và vừa đọc vừa tương tác sẽ là thứ đóng vai trò quan trọng trong lộ trình giáo dục trên. Các câu chuyện, kể chuyện, phương pháp học tập sơ khai nhất của nhân loại giờ đây được đúc kết thành sách, chính vì thế sách là công cụ giúp đưa tới các kinh nghiệm, tri thức, thế giới giúp trẻ học được ngôn ngữ một cách tốt nhất. Gia tăng bối cảnh giao tiếp của trẻ. Ngoài ra, đọc tương tác vừa có khả năng làm giàu tiếng Việt, vừa cân bằng được hai ngôn ngữ tùy theo nhu cầu của trẻ và ba mẹ.
Bên cạnh đó, gợi ý tâm đắc nhất của chuyên gia có thể kể tới cách làm độc đáo: Ngôi nhà phải biến thành trường học thứ hai, nơi đây có lợi thế không đâu có được: 1 cô giáo (thậm chí là thêm cả một thầy giáo, bố mẹ của thầy – cô giáo) kèm học sinh. Đây sẽ là môi trường tuyệt vời và hoàn hảo, có sự ấm áp, tin cậy, là vành đai an toàn nhất cho trẻ. Từ đây, trẻ sẽ được theo sát với các sở thích, hoạt động, mối quan tâm,… để nâng cao, khuyến khích sự tập trung, gia tăng sự tự tin và phải tiên quyết chú ý: Không “thả nổi” trẻ giữa các thiết bị điện tử. Tranh thủ mọi lúc, mọi nơi, mọi trò chơi như cho trẻ quan sát trải nghiệm (xem phim, xem tranh); đọc sách cùng con; hỏi đáp và nghe kể trước giờ đi ngủ, trong thời gian di chuyển hàng ngày trên đường phố (đi học, đi chơi),…
Có thể thấy, tất cả những phương pháp và định hướng trên đều đáp ứng hiệu quả theo nguyên tắc của Lý thuyết thụ đắc ngôn ngữ (Tiến sĩ Stephen Krashen): Việc nghe, xem, đọc sẽ tạo ra năng lực ngôn ngữ nói và viết đồng thời tạo ra một môi trường phù hợp, an toàn nơi ba mẹ sống cùng con trong tuổi thơ của các con. Tạo gu cho trẻ từ nhỏ, hình thành một loại vắc – xin giúp trẻ có thể tự phòng ngự khỏi những nội dung thiếu chiều sâu,… mà không quá cần sự theo sát, theo dõi thường xuyên.
Workshop: Chuẩn bị hành trang ngôn ngữ cho con trước tuổi tiểu học
Thời gian: 9 – 11h sáng ngày 19/5/2024
Địa điểm: Hội trường thư viện trường liên cấp Everest, Khu Đô thị mới Nghĩa Đô